Σε πρόσφατη έκθεση του Journal of Affective Disorders, διερευνήθηκε η σχέση μεταξύ του μικροβιώματος του εντέρου και της αποτελεσματικότητας των εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης (φάρμακα για την κατάθλιψη) στη θεραπεία της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής. Τα ευρήματά τους υποδεικνύουν ότι μια αύξηση σε συγκεκριμένα μικροβιακά γένη (Blautia spp., Coprococccus spp. και Bifidobacterium spp.) μπορεί να λειτουργήσουν ως δείκτης αποτελεσματικότητας της θεραπείας.
Επιπλέον μια συστηματική ανασκόπηση του 2022 που δημοσιεύτηκε στο Molecular Psychiatry, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει σταθερή συσχέτιση μεταξύ της σεροτονίνης και της κατάθλιψης. Η ανασκόπησή αποκάλυψε επίσης στοιχεία ότι η μακροχρόνια χρήση αντικαταθλιπτικών μπορεί πράγματι να μειώσει τη συγκέντρωση σεροτονίνης.
Παραγωγή σεροτονίνης
Η τρυπτοφάνη, ένα απαραίτητο αμινοξύ και δομικό στοιχείο της σεροτονίνης, δεν παράγεται από το σώμα αλλά προσλαμβάνεται από τη διατροφή. Η τρυπτοφάνη μεταβολίζεται σε σεροτονίνη στο κεντρικό νευρικό σύστημα είτε από συγκεκριμένα μικρόβια του εντέρου (π.χ. Lactococcus, Lactobacillus, Streptococcus, Escherichia coli και είδη Klebsiella). Περισσότερο από το 90% της σεροτονίνης του σώματος παράγεται στο έντερο και μεταξύ άλλων, η σεροτονίνη συμμετέχει στη φλεγμονώδη απόκριση και την ομοιόσταση της γλυκόζης και των λιπιδίων. Η έλλειψη της στο έντερο σχετίζεται επίσης με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
Αν και η περιφερική σεροτονίνη που παράγεται από το έντερο δεν μπορεί να εισέλθει απευθείας στον εγκέφαλο μπορεί να επηρεάσει τη διαπερατότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Επιπλέον, συμμετέχει στη διέγερση του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων. Σημειωτέον, η επαγόμενη από το στρες υπερενεργοποίηση του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων σχετίζεται με την απορρύθμιση του σεροτονινεργικού συστήματος συμπεριλαμβανομένης μιας χρόνιας αύξησης της ορμόνης του στρες (κορτιζόλη) η οποία σχετίζεται τόσο με την κατάθλιψη όσο και με τον αυτοκτονικό ιδεασμό.
Παραγωγή κυνουρενίνης
Στην ανθρώπινη φυσιολογία, περισσότερο από το 90% της σεροτονίνης μεταβολίζεται μέσω της μεταβολικής οδού της κυνουρενίνης. Αλλά η υπερενεργοποίηση αυτής της οδού έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη παραγωγή νευροτοξικών ενώσεων και μειωμένων νευροπροστατευτικών ενώσεων και νευροδιαβιβαστών. Αυτή η υπερβολική δραστηριότητα της οδού κυνουρενίνης συσχετίζεται επίσης με φλεγμονή που εμπλέκεται σε διαταραχές διάθεσης με αυξημένα επίπεδα προφλεγμονωδών πρωτεϊνών (κυτοκινών) – δείκτης μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής και μειωμένα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο.
Ίσως λοιπόν η επαναπρόσληψη σεροτονίνης δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για την υγιή λειτουργία του εγκεφάλου, τη βελτιστοποίηση των νευροδιαβιβαστών και την υποστήριξη της ισορροπίας της διάθεσης. Ίσως η βασική αιτία της κατάθλιψης μπορεί να αντιμετωπιστεί καλύτερα εστιάζοντας στον λεγόμενο δεύτερο εγκέφαλο: το μικροβίωμα του εντέρου.